Aart van Zoest

De kerk van Voutenay sur Cure staat aan de rand van het dorp. Binnen, in het voorportaal, kan men de namen lezen van de Franse militairen die door de Duitsers gedood zijn tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zeventien namen in totaal. Allemaal inwoners van dit piepkleine dorp. Kanonnenvoer van een eeuw geleden. Ze stierven ver van Voutenay, meestal in noordwest Frankrijk, een enkeling in België.

Ik geef hier data en plaatsnamen:

25 augustus 1914 Hoéville
30 oktober 1914 Islette
19 september 1914 Souain
10 januari 1915 Crouy
28 februari 1915 Vauquois

Oorlog, het is de wereld voorlopig nog niet uit. Maar ik, die er in de vorige eeuw eentje aan den lijve heb me mogen beleven, realiseer me bijna dagelijks dat na 1914-1918 en 1939-1945 ze er in Europa op die wereldschaal toch mee opgehouden zijn. En ik mag graag nadenken over een verklaring van het afbreken van wat het begin van een heel sinistere serie kon lijken te zijn.

Ziehier, wat ik tot nu toe heb weten te vinden.

Vandaag, 2 februari 2013, kopt de Metro: 'Veel meer moord en doodslag in januari.' Ik ben er tegen. Ik denk zelfs: zijn ze nou helemaal bedonderd. Vandaag is toevallig de dag dat de Russen herdenken dat zeventig jaar geleden een Duitse maarschalk zich overgaf nadat zijn mannen zo'n klein half jaar tevoren begonnen waren om de stad Stalingrad, aan de Wolga, te veroveren. De gevechten hebben de dood van 1,2 miljoen mensen met zich meegebracht.

We moeten dat nalaten: andere mensen doden.

Tijdens de reis die Hans en ik in Oost Indonesië maakten, trokken we ook door het eiland Sumba. Daar hadden vooral protestantse zendelingen hun activiteiten ontplooid, zodat er lokale protestanten waren, zelfs dominees. Een Sundanees vertelde me vol trotsdat er in één dorp een dominee was die wel 32 vrouwen had. Het lokale Marapu-geloof heeft goed en genereus stand gehouden.

Een lokale priester heeft mij een aan Marapu gewijd lied voorgezongen. Ik geef het hier in vertaling weer.

Eric van der Donk. Ik denk aan hem op 21 januari 2013, heel vroeg, om half vier 's morgens, nu de sneeuw de Amsterdamse straten bedekt. Ik kan zien door het raam dat een sneeuwruimende auto bezig is om de middenweg langs de Bloemgracht door hard blazen voor het verkeer begaanbaar te maken. Ik bekijk het vol bewondering. En ik denk aan Eric van der Donk.

Hij maakte deel uit van de ploeg acteurs die in Indonesië de verfilming maakte van Multatuli's Max Havelaar. Verschenen in 1976.

Bij Augustinus (354-430) is ook een uitspraak te vinden die mij aanspreekt. 'Wie te veel bezit, bezit iets dat een ander toebehoort.' Nou weet ik wel dat velen daar lak aan hebben, aan het idee dat ze iets bezitten dat een ander toebehoort. Beter is om bezitters te wijzen op de zorgelijkheid die bezit met zich meebrengt.

Leo de Eerste (400-461) is de eerste paus over wie historici iets aan de weet gekomen zijn; over de voorafgaande 45 pausen weet men niets, heb ik begrepen. Een van Leo's uitspraken luidt: 'Geld vergaren, het is de dood voor je ziel.'

Tja. Maar de ellende van onze tijd is dat er wel erg veel mensen zijn die niet aannemen dat ze een ziel hebben. Vergaren dus. Of dat je leven mooier maakt? Het valt te betwijfelen.

Er zijn tussen Saint Franciscus en mij in ieder geval twee verschillen. Hij is heilig en ik niet. Hij preekt tegen de vogeltjes en ik niet. Maar ik zeg wel regelmatig iets tegen de vogels op mijn pad. Als er eentje erg mooi is, kan ik zelden nalaten mijn bewondering even uit te spreken.

Ik zou dat ten aanzien van passerende meisjes soms ook willen doen, maar laat het na, uiteraard. De vogels hebben er geen bezwaar tegen. In de Lutmastraat bijvoorbeeld lopen ze dan een eindje met me op - ik heb het nu over de duiven.

Ergens op de wereld gebeurt het dat stakers worden doodgeschoten. In Zuid-Afrika is het onlangs gebeurd. Het ging om mijnwerkers. In Marikana. Daar wordt gedolven naar goud, platina en chroom, als ik goed ben geïnformeerd. Schijnt mooi en duur te zijn, misschien ook nuttig, wie weet. Ze wilden een hoger loon, die gravers.
Ze hebben hun staking wel gewonnen. Ze krijgen nu een verhoging van 22%.

Op 12 juli 2012 is ze vijftien jaar geworden, het Pakistaanse meisje Malala Yousaf Zai.
Ze had al een zekere bekendheid in haar omgeving, misschien ook wel in haar land. Want ze pleitte er voor dat ook meisjes onderwijs zouden krijgen. In een gebied waar de Taliban veel te vertellen heeft is zoiets gevaarlijk.